Hệ thống phanh là trang bị an toàn quan trọng nhất trên xe môtô phân khối lớn. Nếu chỉ quan tâm đến thẩm mỹ bên ngoài mà sử dụng các món đồ nâng cấp rẻ tiền, không rõ nguồn gốc xuất xứ có thể khiến người chơi xe phải trả giá đắt. Trong bài viết này, Bảo Minh Motor sẽ cùng bạn tìm hiểu về cách nhận biết " bệnh" của phanh đĩa và những lưu ý đi kèm để chiếc xe của bạn luôn được chăm sóc một cách tốt nhất.
Hệ thống phanh có hai nhiệm vụ chính, ngoài việc cung cấp lực hãm và là yếu tố an toàn chủ chốt trên mọi phương tiện, nó còn có tác dụng trang trí và làm đẹp cho chiếc xe.
Nhiều biker vì muốn chiếc xe của mình trở nên "ngầu" hơn đã vội vàng chi một khoản tiền lớn để “độ” lại hệ thống đĩa phanh một cách bắt mắt nhưng lại vô tình quên đi yếu tố đồng bộ của hệ thống phanh, quyết định sự an toàn của cá nhân và những người tham gia giao thông.
Tuy nhiên, tình trạng nhập nhèm nguồn gốc xuất xứ đồ độ xe lại có một phần không nhỏ nguyên nhân đến từ chính giới chơi xe. Việc bùng nổ phong trào độ xe khiến nhiều biker chỉ chạy theo trào lưu mà bỏ qua những kiến thức căn bản khi tác động vào hệ thống an toàn trên xe môtô.
Nếu chỉ quan tâm đến thẩm mỹ bên ngoài mà sử dụng các món đồ nâng cấp rẻ tiền, không rõ nguồn gốc xuất xứ có thể khiến người chơi xe phải trả giá đắt. Trên thực tế, đã có khá nhiều trường hợp tai nạn khi sử dụng cụm phanh chất lượng thấp bởi các lý do như bó phanh, mất phanh, cháy phanh hay thậm chí là vỡ đĩa phanh.
Trong hệ thống phanh đĩa, đĩa phanh đảm nhận nhiệm vụ làm vật dẫn ma sát, cung cấp lực hãm cho xe nên phải đảm bảo yêu câu tản nhiệt tốt, chịu lực đa phương do rung chấn, chống biến dạng ở vận tốc cao,... Vì vậy, chi tiết này cần được chế tạo bằng vật liệu chịu nhiệt cao, chống oxy hóa tốt cũng như chống biến dạng do xung lực ở vận tốc cao gây ra.
Đĩa phanh khá phổ biến hiện nay thường được chế tạo bằng vật liệu thép không gỉ bởi tính chịu nhiệt và độ cứng tốt. Tuy nhiên đĩa phanh thép có đặc điểm là chống mài mòn kém và có trọng lượng lớn. Vì vậy, phần lớn nhà sản xuất có cho thêm chất phụ gia trong quá trình chế tạo, giúp đĩa phanh không chỉ cứng hơn, chịu nhiệt cao hơn mà còn nhẹ và dễ tạo hình hơn.
Công nghệ vật liệu hiện đại cùng yêu cầu từ thị trường ngày nay đã tạo ra những loại đĩa phanh có hiệu suất hoạt động cao hơn, cùng với độ cứng vững cao mà có thể kể đến như hệ thống phanh bằng vật liệu gốm ceramic chịu nhiệt hay vật liệu bằng sợi carbon siêu nhẹ, siêu cứng, chịu nhiệt tốt.
Tuy nhiên, chính bởi đặc tính hiện đại và đặc thù vận hành cần độ chính xác cao của hệ thống phanh đĩa, nên một khi đĩa phanh đã bị biến dạng hay nứt vỡ, người sử dụng cần thay mới chứ không nên hàn nắn hay cố sử dụng lại dưới mọi hình thức.
Đặc điểm nhận biết "bệnh" của phanh đĩa
Khi phanh đĩa có tiếng kêu loẹt xoẹt xuất phát từ ba nguyên nhân: do đi dưới trời mưa, cát, bụi bám vào đĩa phanh. Khi bóp phanh, má phanh và đĩa phanh tiếp xúc với nhau, gặp lớp bụi cát ở giữa tạo nên tiếng kêu.
Mặc dù cấu tạo đĩa phanh và má phanh đều có lỗ và rãnh thoát bụi nhưng nó sẽ không phát huy tác dụng nếu lượng cát, bụi lọt vào quá nhiều. Thêm vào đó, má phanh bị ăn mòn, đĩa phanh cong vênh cũng là nguyên nhân gây ra tiếng kêu, đồng thời, phá hủy cả hệ thống phanh.
Nếu phanh đĩa mất tác dụng, thông thường là do xi-lanh trong củ phanh bị hỏng lớp xi mạ, dẫn đến kẹt pít-tông, làm bó hoặc trơ phanh, trường hợp này phải thay pít-tông mới.
Cách sử dụng phanh đĩa
Bất kể là phanh đĩa hay phanh cơ, việc phối hợp nhịp nhàng giữa phanh trước và phanh sau là hết sức cần thiết. Những người đi xe kinh nghiệm khuyên rằng, nên nhấn phanh sau trước khi bóp phanh trước để tránh bị lộn xe do đà quán tính.
Với phanh đĩa, không nên bóp chặt hết quãng đường của tay phanh một cách đột ngột. Nhấp phanh nhẹ theo kiểu bóp, nhả. Tuyệt đối không bóp phanh trước khi vào cua, khi đó, bánh trước bị khựng lại, tay lái nghiêng, xe dễ bị trượt, đổ.
Khi đi dưới trời mưa, hạn chế sử dụng phanh đĩa phía trước để bánh không bị trượt trên những con đường trơn. Tốt nhất là nên đi tốc độ chậm và sử dụng phanh sau. Điều đó vừa giúp người lái an toàn vừa tăng tuổi thọ cho hệ thống phanh đĩa, tránh bụi, cát ăn mòn má và đĩa phanh.
Lưu ý:
Bên cạnh đĩa phanh, người sử dụng cũng nên quan tâm tới má phanh và dầu phanh. Hệ thống má phanh tốt cần đảm bảo bề mặt nhẵn và phẳng hoàn toàn, tỉ trọng kim loại trong má phanh ở mức vừa đủ và má phanh có độ mềm đạt tiêu chuẩn để mài mòn và tạo ma sát với đĩa phanh với 90% diện tích bề mặt má phanh.
Một bộ má phanh tốt sẽ có trọng lượng nhẹ đi kèm khả năng chịu nhiệt cũng như chịu mài mòn cao để bảo vệ bề mặt đĩa phanh, giảm tối đa hao mòn khi vận hành. Ngày nay, các nhà sản xuất đã loại bỏ vật liệu amiang trong trong chế tạo để giảm thiểu ô nhiễm môi trường.
Các loại má phanh có thời hạn sử dụng và thường cần thay mới sau một số km nhất định, hoặc khi má phanh bị chai mặt, mất ma sát, vỡ má phanh hay mòn hết. Nếu có điều kiện, bạn nên chọn loại má phanh cao cấp để đạt được hiệu quả sử dụng an toàn nhất có thể.
Đối với dầu phanh, phổ biến nhất trên các dòng xe phổ thông là dầu mang mã DOT3-4, trong khi ở các dòng xe cao cấp là DOT 5. Dầu phanh sẽ bị nén lại khi bóp phanh, tạo ra lực nén trong cụm phanh, đẩy hệ thống piston mang theo má phanh ép chặt vào đĩa phanh tạo lực hãm, đồng thời tản nhiệt và bôi trơn các chi tiết bên trong cụm phanh.
Dầu phanh tốt có khả năng chịu nhiệt cũng như giãn nở cao để tương thích với hệ thống phanh với đặc thù phải làm việc ở tốc độ cũng như nhiệt độ cao. Nếu vượt ngưỡng này, dầu phanh có thể bị hóa nước, bay hơi, tạo bọt khí gây mất nén, mất phanh do nhiệt độ cao khi phanh bất ngờ ở tốc độ cao hay bóp phanh trên quãng đường dài gây ra.
Một hệ thống phanh cũng như các hệ thống khác cấu thành nên chiếc xe đòi hỏi sự chăm sóc và bảo dưỡng định kỳ từ chủ nhân như vệ sinh bằng các dung dịch chuyên dùng, kiểm tra, thay mới khi đến hạn hoặc khi hệ thống không còn đáp ứng được tiêu chuẩn an toàn nữa.
Bảo dưỡng
Sử dụng phanh đĩa cần hiểu nguyên lý hoạt động của nó để có thể bảo dưỡng kịp thời. Dầu và má phanh là 2 phụ kiện thường xuyên phải được bảo dưỡng hoặc thay thế khi cần thiết.
Mỗi loại xe đều có loại dầu riêng và thường được ghi ngay trên khay chứa dầu. Nếu dầu kém chất lượng hoặc khô cạn sẽ dẫn đến hàng loạt những hỏng hóc khác như. Làm hư hại pít-tông, mòn mất lớp tráng mạ, không tạo lực và độ kín. Dầu phanh phải được dùng đúng loại, không dùng chung loại dầu khác. Dầu phanh xe máy có nhiều loại như DOT3, DOT4, SAE J1703, 70R3...
Má phanh mòn không chỉ làm mất độ bám mà còn kéo theo sự hư hại của đĩa phanh. Khi phần phíp - lớp dán vào xương sắt của má phanh bị mòn, má phanh khi tiếp xúc với đĩa sẽ tạo nhiệt độ cao, làm cong vênh và mài mòn đĩa phanh.
Thông thường một chiếc đĩa phanh loại trung bình có giá vào khoảng 450 – 550 nghìn đồng. Má phanh dao động từ 40 - 120 nghìn đồng/cặp tùy từng loại. Thay dầu và má phanh dựa trên số km thông thường khoảng 20.000 km thay một lần, nếu là mùa mưa hay xe thường xuyên đi lại trên những mặt đường nhiều cát có thể phải thay sớm hơn.
Bảo dưỡng xe Moto thường xuyên và định kỳ không những giúp duy trì khả năng làm việc tốt và tăng tuổi thọ của nó mà còn tiết kiệm chi phí không đáng có khi xảy ra hư hỏng. Bảo Minh Motor hi vọng những chia sẻ trên đây sẽ giúp bạn phát hiện được "bệnh" của chiếc xe mô tô của mình và mang xe đến cơ sở sửa chữa uy tín để các kỹ thuật viên kiểm tra khắc phục. Để được tư vấn tận tình và biết thêm thông tin chi tiết về vấn đề mà chiếc xe của bạn đang gặp phải, hãy liên hệ Bảo Minh Motor theo Hotline: 0926.850.555 để được tư vấn và hỗ trợ thêm về dịch vụ sửa chữa- bảo hành xe.
